اگر به هرمز سفر کرده‌اید و آوای دلنشین مردم آنجا را شنیده‌اید و اکنون می‌خواهید بدانید به چه زبانی سخن می‌گویند، باید بگوییم که مردم هرمز با گویشی شیرین و منحصربه‌فرد صحبت می‌کنند که ریشه در زبان فارسی دارد. با ما همراه باشید تا با ویژگی‌های منحصربه‌فرد این گویش، تفاوت‌های آن با فارسی معیار و تاثیرات زبان‌های دیگر بر آن بیشتر آشنا شویم. همچنین به بررسی برخی از اصطلاحات و واژه‌های رایج در میان مردم خونگرم هرمز خواهیم پرداخت تا در سفر بعدی خود به این جزیره زیبا، بتوانید ارتباط بهتری با اهالی برقرار کنید.
گویش مردم هرمز
مردم هرمز به زبان فارسی و با گویش‌های محلی بندری و مینایی سخن می‌گویند که در واقع یک گویش گرمسیری محسوب می‌شود. گویش هرمزی، اگرچه شاخه‌ای از زبان فارسی است، اما به دلیل واژگان و آواهای خاص خود، تفاوت‌هایی با فارسی معیار دارد.
موقعیت استراتژیک جزیره هرمز در خلیج فارس و نزدیکی تنگه هرمز، این منطقه را در طول تاریخ به محل رفت و آمد اقوام و ملل گوناگون تبدیل کرده است. تعاملات ناشی از تجارت، سیاست و استعمار سبب شده تا زبان و گویش بومیان تحت تاثیر قرار بگیرد. حضور ملیت‌های مختلفی همچون پرتغالی‌ها، هلندی‌ها، انگلیسی‌ها، هندی‌ها و عرب‌ها در این جزیره، امروزه منجر به وجود واژه‌های بیگانه در گویش مردم هرمز شده است.
نکته قابل توجه در گویش مردم هرمز، حفظ بسیاری از ویژگی‌های فارسی کهن در کنار این تاثیرات است. برخی واژه‌ها و ساختارهای به کار رفته در این گویش ریشه در زبان پهلوی و دیگر زبان‌های باستانی دارند که نشان‌دهنده قدمت و اصالت زبان مردمان این منطقه است. لالایی‌ها و ضرب‌المثل‌های رایج در هرمز، به خوبی آداب و رسوم، سبک زندگی و فرهنگ بومی را به تصویر می‌کشند.
همانطور که اشاره شد، گویش مردم هرمز به دلیل سابقه طولانی حضور اقوام مختلف، دستخوش تغییراتی شده است. امروزه نیز با تبدیل شدن این منطقه به قطب گردشگری و افزایش تعامل مردم محلی با گردشگران و سایر نقاط کشور، انتظار می‌رود شاهد تغییرات بیشتری در این گویش باشیم. با این حال، مردم هرمز تا به امروز با افتخار به گویش محلی خود سخن می‌گویند و آن را به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت خود حفظ کرده‌اند.
تفاوت گویش مردم هرمز با فارسی معیار
گویش مردمان هرمز تفاوت بسیاری با زبان فارسی معیار دارد، به طوری که ممکن است اگر صحبت‌های مردم محلی را با هم بشنوید، متوجه بسیاری از کلمات و اصطلاحات نشوید. در گویش هرمز، واژگان محلی‌ای وجود دارد که در زبان فارسی معیار دیده نمی‌شود. برخی از آواها در گویش هرمزی، به طور متفاوت‌تری ادا می‌شوند. در جملاتی که مردم محلی هرمز به کار می‌برند می‌توان مشاهده کرد که برخی حروف اضافه و ربط در زبان فارسی، حذف شده‌اند. در ادامه به برخی از کلمات در گویش هرمزی و معادل آن در زبان فارسی اشاره می‌کنیم.
شو = شوهر
مُم=مادر
خاش=خوش
مال کَم محله ای؟=اهل کدام محله ای؟
اتی پَلو ما؟=پیش ما میای؟
اَخاری / اَخُری؟=می‌خوری؟
کلام آخر
گویش امروزی مردم هرمز، نه تنها وسیله‌ای برای ارتباط مردم جزیره هرمز بلکه نشان دهنده تاریخ غنی، فرهنگ بومی و هویت مردم خونگرم این جزیره زیبا در خلیج فارس را این منطقه است. با سفر به این جزیره می‌توانید از نزدیک با گویش مردم آن آشنا شوید و درک عمیق‌تری از فرهنگ غنی و تاریخ پربار این خطه به دست آورید.
سوالات متداول
چه زبان‌های خارجی بر گویش مردم هرمز تاثیر گذاشته‌اند؟
با توجه به تاریخچه این جزیره، واژه‌هایی از زبان‌های پرتغالی‌ها، هلندی‌ها، انگلیسی‌ها، هندی‌ها و عرب‌ها وارد زبان مردم هرمز شده است.
آیا منابعی برای یادگیری گویش مردم هرمز وجود؟
برای یادگیری گویش مردم جزیره هرمز باید با مردم محلی این منطقه تعامل داشته باشید یا از فردی که این گویش مسلط است، بخواهید به شما آموزش دهد.
